Ben Hubbard ve Gülsin Harman / The New York Times
Voleybol maçı sona yaklaşırken, İstanbul'daki bir parkta dev ekranlardan maçı izleyen binlerce taraftar ayağa kalktı ve sessizliğe gömüldü. Top yükseldi, bir Türk oyuncu fileye yakın bir yere attı ve takım arkadaşı topa smaç vurdu. İtalyan rakipleri şutu engelledi ancak topu dışarı atarak zaferi Türklere verdi ve kalabalığın "Türkiye! Türkiye! Türkiye!" diye bağırmaya başladı.
Türkiye'nin kadın voleybol milli takımının geçen hafta cuma günü Kadınlar Avrupa Voleybol Şampiyonası'nda kazandığı zafer, ülkenin en başarılı büyük spor takımının son zaferlerinden biri oldu ve bu onları ülkenin sosyal bölünmelerinin ötesinde cazibeye sahip nadir bir ulusal gurur kaynağına dönüştürdü. Bazı aşırı muhafazakârlar sporcuları İslami değerlere hakaret ettikleri gerekçesiyle eleştirirken, taraftarları onları, pek çok kadının toplumsal eşitliğe henüz ulaşamadığını düşündüğü bir ülkede kadınların güçlenmesinin sembolleri olarak övüyor. Takımın başarıları, yüksek enflasyon, siyasi kutuplaşma ve Şubat ayında 50 binden den fazla insanın ölümüne neden olan yıkıcı depremlerin ardından yavaş yavaş toparlanmaya çalışan Türkler için sevindirici bir gelişme.
Avrupa şampiyonu
Filenin Sultanları olarak anılan takım, Temmuz ayında Teksas'ta Voleybol Milletler Ligi şampiyonluğunu kazandı ve sporun uluslararası yönetim organı FIVB'ye göre dünyanın en yüksek puanlı kadın milli takımı oldu. Türk takımı Pazar günü Brüksel'deki Avrupa şampiyonasının final maçında Sırbistan'la karşılaştı ve 3-2 kazandı.
"Onlar savaşçı"
Türkiye'de takımın maçları devlet televizyonu tarafından canlı yayınlanıyor ve oyuncular yıldız gücüne sahip. Sosyal medyadaki takipçi kitleleri onların başarılarını kutluyor. Ayrıca takıma birçok sponsor ve devlet desteği de yapıldı. Türkiye 2021 yılında Küba doğumlu oyuncu Melissa Vargas'a vatandaşlık verdiğinde, Vargas yeni kimlik kartını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın elinden aldı. Cuma günkü maçı parkta izleyen, bir biyoteknoloji şirketinde biyolog olarak çalışan Ceren Duyan, "Onlar savaşçı. Kadınların sporda ya da başka bir yerde iyi şeyler yaptığını gördüğümüzde, bizim de güçlü olabileceğimizi görüyoruz" ifadelerini kullandı.
Kadın sporculara olan davranışlar dünyada tartışılıyor
Voleybolcuların yükselişi, kadın sporculara erkek meslektaşlarına kıyasla nasıl davranıldığıyla ilgili uluslararası bir tartışmanın da ortasında yaşandı. Geçtiğimiz ay İspanya futbol federasyonu başkanı, bir kadın oyuncuyu dudaklarından istenmeyen bir şekilde öpmesinin ardından görevinden uzaklaştırıldı. Temmuz ayında BBC, muhabirlerinden birinin Fas ulusal kadın futbol takımının kaptanına oyunculardan herhangi birinin eşcinsel olup olmadığını sorması üzerine özür diledi.
Her ne kadar oyuncuların kişisel stilleri onları Türkiye'nin en derin bölünmelerinden bazılarıyla ilişkilendirmiş olsa da Türkiye'nin takımı bu tür tartışmalardan büyük ölçüde kaçındı. Halkının çoğunluğu Müslüman olan Türkiye, 1923 yılında ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından laik bir devlet olarak kuruldu. Türk siyasetinin büyük bir kısmı, ülkenin laik mirasına değer verenler ile İslam'ın kamusal hayattaki rolünü genişletmek isteyenler arasındaki mücadeleler etrafında dönüyor.
Oyuncular açıkça ilk grupta yer alıyor. Çarşamba günü Polonya karşısında alınan galibiyetin ardından oyunculardan Zehra Güneş, gazetecilere takımın Atatürk'ün Türkiye vizyonunu ilerlettiğini söyledi. Güneş, "Türk kadınları olarak Atatürk'ün gösterdiği yolda ışık tutarak gelecek nesillere rol model olmaya çalışıyoruz" dedi. Bir diğer yıldız oyuncu Ebrar Karakurt, sosyal medyada başka kadınlarla çekilmiş sevgi dolu pozlar içeren fotoğraflarını paylaştıktan sonra nefret ve homofobi dolu mesajlar aldı ve bir gazete onu "ulusal utanç" olarak nitelendirdi.
Karakurt geçtiğimiz günlerde kendisini eleştirenlere kendi üslubuyla karşılık verdi. Abdülhamid isimli bir X kullanıcısı Karakurt'un paylaşımlarından birine "Müslüman Türk milleti olarak sana tahammül etmeye devam ediyoruz" şeklinde yanıt verdi. Cuma günkü zaferin ardından Karakurt, elinde "Boş yapma Abdülhamid" yazılı bir pankart tutan bir fotoğrafını paylaştı.
"Erdoğan takımın yarattığı gururla ilgileniyor"
Takımın başarıları yankı uyandırıyor çünkü Türkiye sporu uzun zamandır kendini küresel çapta göstermenin bir yolu olarak görüyor. İngiltere'deki Huddersfield Üniversitesi'nde medya iletişimi alanında kıdemli öğretim görevlisi olan Dağhan Irak, "Türk sporunun uluslararası karşılaşmalarda başarılı olma amacı her zaman meşru olduğumuzu, güçlü, başarılı ve Batılı akranlarımızla eşit olduğumuzu kanıtlamak olmuştur. Bu, spor açısından toplumumuzun ruh halinin çok önemli bir parçası" ifadelerini kullandı. Irak, "Açıkçası Erdoğan, yaşam tarzıyla ilgili sorulardan ziyade bu takımın yarattığı ulusal gururla ilgileniyor" dedi.
Fotoğraf: Bradley Secker/The New York Times
Gençlik yıllarında futbol oynayan Erdoğan, takımın hiçbir maçına katılmadı. Ancak takımın Tokyo Olimpiyatları'ndaki ilk maçından sonra takım kaptanı Eda Erdem'i arayarak izlediğini söyledi. Tüm kızlara selamlarını ileten Erdoğan, "Bizi duygulandırdınız, gözlerimizi yaşarttınız" dedi. Takım bu yaz bir turnuva kazandıktan sonra, muhalefet milletvekillerinden Gülcan Kış, Erdoğan'ın spor bakanının neden hiçbir maça katılmadığını soran bir soru önergesi verdi ve bunun muhafazakarları kızdırmaktan kaçınmak için olduğunu öne sürdü.
Ancak tartışmalar kadın voleybolunun popülaritesine ya da onu destekleyen geniş altyapıya zarar vermedi. Ulusal kadınlar ligi son derece rekabetçi ve sponsorluk açısından zengin. Milli Eğitim Bakanlığı da taşra kentlerindeki kız çocuklarını voleybolla tanıştırmak için Yarının Sultanları programını yürütüyor. 2017'de takımdan emekli olan Neslihan Demir, milli takımın başarısının yeni nesil kızları oyuna çektiğini söylüyor. Demir, "Türkiye'deki tüm küçük kızlar artık voleybol oynamak istiyor çünkü ablalarını rol model olarak izliyorlar" dedi.
Demir, oyuncuların toplumda geniş kabul görmesinin ebeveynleri de kızlarının oynamasına izin vermeleri konusunda cesaretlendirdiğini ekledi. Kendisine 9 yaşındaki kızlarının Filenin Sultanı olup olamayacağını soran bir aileyle tanıştığını hatırlayan Demir, onlara hemen başlayın dediğini söyledi.
© 2023 The New York Times Company
