Merhaba bu hafta bir Adli Psikolog olarak bana çok sık gelen sorulardan birisi olan ve çokça merak edilen konulardan birine değinmek istedim Adli Psikoloji nedir ve Adli psikolog neler yapar bunlara biraz cevap vermek istedim.
Adli psikoloji, hukuk ve psikolojinin çalışma alanlarının kesişme noktasıdır. Psikoloji hastalara yardım olarak, akıl ve ruh sağlıklarını düzene koymayı hedeflerken, hukuk kişiler arasındaki anlaşmazlıkları adaletin yardımıyla çözmeyi hedefler. Bu alan yasaların insanlar üzerindeki etkilerini, insanların yasalar üzerindeki etkileri inceleyen bir alandır. Suçun nitelendirilmesi, suçlunun psikolojik profilinin çıkarılmasından başlayarak usul psikolojisi ve hükümlü psikolojisi ile süreç içindeki diğer kişilerin psikolojik ve hukuki açıdan betimlenmesine hizmet eder. Öncelikle adalet psikolojisinde suç işleyen kişilerin kişilikleri ve ruhsal durumları ele alınır. Suçlunun psikolojik profilinin çıkartılması olarak isimlendirilen bu çalışma cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim, ekonomik durum, daha önceden suç işleyip işlemediği gibi kriterler kullanılarak yapılır. Suçlunun profilinin çıkarılması aynı zamanda adalet psikolojisi açısından temel bir kriter oluşturur. Bu bir bilirkişilik hizmeti olarak adalet sistemi tarafından hem özel hukuk hem de ceza hukuku açısından talep edilmektedir. Yargılama sürecinde adli gözlemci olarak ıslahevleri, hapishane ve adli tıp enstitülerinde de adli psikologlar görev yaparlar. Adli psikologlar bu çalışma alanlarının hepsinde mahkemelerin daha kısa sürede ve adil kararlar alabilmesi açısından yararlı hizmetlerde bulunurlar. Suçu bir süreç olarak ele almak psikoloji bilimi açısından daha uygundur. Hukuksal açıdan suç eylemini bir sürecin parçası olarak ele almaz. Suçu istisnai bir eylem olarak ya da belli bir tip kişinin ayrık bir eylemi olarak değerlendirir. Süreç kişilerin yasa dışı eylemi ile başlar; suçun öğrenilmesiyle ve polise ihbar edilmesiyle adli sürece taşınır. Bundan başka, suçlu, suçu etkileyen ve suçtan etkilenen bir çevrenin parçasıdır.. Psikologlar sosyal, politik ve ekonomik açılardansa bireysel incelemelere odaklandıkları için elde edilen bilgi birikimi daha çok suçluların davranışlarıyla ilgilidir. Suç sürecinin bilişsel, duygusal ve sosyal görünümlerinin altında yatanları anlamak suç ve suçlu hakkında elde edilebilen bilgilere fazlasıyla bağlıdır.Ancak yine de şunu gözden kaçırmamak gerekir; tüm suç eylemlerini kapsayacak bir psikolojik açıklama kurgusu gerçekleştirmek olanaksızdır. Suç psikolojisini anlamak suçluluk olarak kabul edilen çok çeşitli fiilleri göz önünde bulundurmaktan geçer. Her kültürde suç, dolandırıcılıktan seri katilliğe kadar uzanan, çok geniş bir eylem çeşitliliğini kapsar. Bir suç alt grubunda dahi büyük bir eylem çeşitliliği görülebilmektedir. Hırsızlık suçu, bir çantanın çalınmasını ya da bir arabanın çalınmasını da kapsar. Cinayet, bir anlık duygusal tepkiyle de işlenebilir; planlama yapıp hazırlanarak fidye almak için de gerçekleştirilebilir. Tüm bunları açıklamak için tek bir psikolojik açıklama yeterli değildir. Suç teşkil edebilecek eylemlerin çeşitliliğinden doğan sorun suçların yasal tanımlamalarının ardında güçlü psikolojik temellerin olmamasından kaynaklanır. Bunun yansıtılmasının da pek olanağı yoktur. Çünkü hukuk ifadesini genel ve soyut normlar olarak ortaya çıkarır. Örneğin bir kundaklama eyleminin bir suça ilişkin delillerin yok edilmesi amacıyla işlenmesi ile intikam almak amacıyla işlenmesi aynı başlık altında değerlendirilebilmektedir. Bu suç üzerinde psikolojik incelemelerde bulunurken rastlanan önemli bir problemdir. Saldırganların karakterlerini incelerken araştırmacılar genel olarak yasal tanımdan hareket ederler; eylemin içeriğindeki daha karmaşık psikolojik açıklamalara çoğu zaman girilemez. Kısacası Adli psikolojide karakter analizleri ve suçun hangi şartlarda ne sebeple işlendiği ayrıca suçu işleyen kişinin cezai ehliyetinin olup olmadığına detaylıca bakılarak mahkemeye bilir kişi raporu sunulur.
Umarım merak edilen sorulara az da olsa yanıt verebilmişimdir. Hepinize keyifli okumalar dilerim. Sevgilerimle. Ruh ve beden sağlığınızın tam olduğu bir ömür dilerim…
Uzm. Klinik Psk & Uzm. Adli Psikolog
Psikoterapist
Kadriye ÖZADMACA
05338600045
